Amalia Dania Berinde
Dania Berinde ukończyła literaturę angielską w 2013 r., a następnie została tłumaczem języka angielskiego i rumuńskiego. W 2022 r. rozpoczęła studia ekonomiczne, zapisując się na studia licencjackie na Uniwersytecie Zachodnim Vasile Goldis w Aradzie, specjalizując się w rachunkowości i informatyce zarządzania pod kierunkiem profesor Olimpii Neagu.
Blue Europe jest niezależnym think tankiem i nie zatwierdza ani nie podziela treści ani stanowiska zaproszonych autorów. Artykuł powstał w ramach konkursu studenckiego Blue Europe 2022.
Streszczenie
Wskaźnik NEET reprezentuje kategorię młodych ludzi w wieku od 15 do 29 lat, którzy nie pracują, nie kształcą się ani nie szkolą. Wskaźnik ten jest stosunkowo nowy i bardziej złożony w porównaniu ze stopą bezrobocia, ponieważ oferuje szersze spojrzenie na rynek pracy, korelując go z uczestnictwem w systemie edukacji. Wskaźnik ten zajmuje ważne miejsce w agendzie UE-27 ze względu na jego konsekwencje gospodarcze i społeczne, ponieważ współczesna ścieżka od szkoły do pracy została znacznie zmieniona.
Ocena wskaźnika NEET jest jeszcze bardziej istotna w kontekście pandemii, ponieważ każdy sektor został zmuszony do dostosowania się, wprowadzając zmiany w sposobie pracy i nauki, łącząc nowy zestaw umiejętności zorientowanych na cyfryzację, więc wielu młodych ludzi musi również dostosować się, aby uniknąć blizn spowodowanych przedłużającą się nieobecnością na rynku pracy. Potrzeba reintegracji na rynku pracy tych młodych ludzi ma ogromne znaczenie dla organów zarządzających ze względu na koszty, jakie generuje w systemach pomocy społecznej i innych wydatkach.
W artykule przedstawiono analizę wskaźnika NEET w Rumunii w kontekście europejskim i wykorzystując dane przedstawione przez Eurostat, podkreślono główne różnice między rozwojem gospodarczym i społecznym przed i po pandemii, pokazując jej postęp na przestrzeni lat oraz przedstawiając obecne i przyszłe plany w celu lepszej pomocy i wsparcia tej kategorii młodych ludzi.
Słowa kluczowe: młodzież, NEET, rynek pracy, polityka europejska
I. Wprowadzenie
Napięcia gospodarcze w krajach europejskich były odczuwalne od czasu Wielkiej Recesji w 2008 r., pozostawiając niektóre grupy społeczne bardziej narażone niż inne, a gdy świat zaczął się ożywiać, pod koniec 2019 r. nastąpił kryzys zdrowotny, który spowodował zatrzymanie całych branż. Ponieważ sektory gospodarki ożywiły się w różnym tempie, a ludzie przystosowali się do nowego, cyfrowego świata, nadal pozostaje niewielka trudność, jeśli chodzi o jedną konkretną grupę społeczną reprezentowaną przez NEET, czyli młodych ludzi, którzy nie pracują, nie kształcą się ani nie szkolą. W przeszłości analiza rynku pracy opierała się na dwóch głównych wskaźnikach, stopie bezrobocia i wskaźniku zatrudnienia, które nie były w stanie w pełni zaspokoić szerokiej gamy zmian w tej dziedzinie, dzieląc całą populację na osoby już pracujące i osoby poszukujące pracy, pomijając studentów lub inne kategorie osób, które nie mogą pracować, takie jak młodzi ludzie z niekorzystnymi warunkami wynikającymi z niskiego poziomu wykształcenia, osoby niepełnosprawne lub z problemami zdrowotnymi, osoby ze środowisk imigracyjnych, a nawet osoby, które dobrowolnie zdecydowały się opuścić rynek pracy.
Niniejszy dokument ma na celu przedstawienie analizy populacji NEET w Rumunii w porównaniu z innymi krajami w Europie, podkreślając główne cechy tej grupy, ryzyko, na jakie są narażeni z powodu długiej nieobecności na rynku pracy oraz problemy społeczno-ekonomiczne, którymi należy się zająć. Szczególna uwaga zostanie zwrócona na skutki, jakie pandemia wywarła na wrażliwą grupę młodych ludzi zarówno w Europie, jak i w Rumunii oraz na to, jak wpłynęła na ich perspektywy zatrudnienia, biorąc pod uwagę stopień cyfryzacji wymagany w dzisiejszych czasach. Wreszcie, w dokumencie szczegółowo opisano programy i działania podjęte przez organy zarządzające w celu zmniejszenia wskaźnika NEET i uniknięcia przyszłych konsekwencji takiego wycofania się z rynku pracy.
II. Definiowanie pojęcia NEETs
Pojęcie NEET, oznaczające osoby niepracujące, niekształcące się ani nieszkolące, zostało wprowadzone jako wskaźnik opisujący szeroki wachlarz słabości wśród młodych ludzi w wieku 15-29 lat, zajmujący się takimi kwestiami jak bezrobocie, przedwczesne porzucanie nauki, a nawet nierówności płci. Powodem, dla którego wskaźnik ten ma duże znaczenie dla Komisji Europejskiej, jest fakt, że rynek pracy młodzieży jest znacznie bardziej niestabilny niż rynek pracy dojrzałych pracowników, a młodsi ludzie są bardziej wrażliwi na zmiany, gdy w czasie kryzysu gospodarczego, gdy stopa bezrobocia wzrasta, młodzież w porównaniu z bardziej doświadczonymi pracownikami “często jako pierwsza istnieje i jako ostatnia wchodzi na rynek pracy”, co pokazuje, że zwykle muszą konkurować z bardziej doświadczonymi pracownikami na rynku, który ma mniej miejsc pracy do zaoferowania ludności (Raport Eurofound, 2015).
Zatrudnienia Komisji Europejskiej i Rada ds. Społecznych uzgodniły w 2010 r. znormalizowany wskaźnik, który mógłby mierzyć stopę bezrobocia wśród młodych ludzi, którzy nie kształcili się ani nie szkolili, aby przewidzieć możliwe zagrożenia w tej grupie wiekowej i podjąć odpowiednie działania. Według raportu Eurofound, Exploring the diversity of Neets, wskaźnik ten jest obliczany poprzez podzielenie liczby młodych ludzi w wieku 15-29 lat, którzy nie kształcili się ani nie szkolili, przez całkowitą populację młodych ludzi w tym samym wieku, pokazując tylko tych, którzy są poza rynkiem pracy i systemem edukacji. (Raport Eurofound, 2016)
Aby uzyskać lepszą definicję, jeśli chodzi o NEET, międzynarodowe organy, takie jak Międzynarodowa Organizacja Pracy, zaproponowały jasne wytyczne w celu oddzielenia stopy bezrobocia, która obejmuje młodych ludzi, którzy są bezrobotni, ale szkolą się, więc są aktywni zawodowo, od bardziej szczegółowego wskaźnika, NEET, który obejmuje nieaktywną populację młodzieży, która nie uczestniczy w szkoleniach. Według nich wskaźnik ten odnosi się tylko do osób, które spełniają jednocześnie dwa warunki: są bezrobotne i nie otrzymały żadnej formy szkolenia lub edukacji (formalnej lub nieformalnej) w ciągu czterech tygodni poprzedzających badanie. (ILO 2015). Co więcej, ta sama Międzynarodowa Organizacja Pracy oferuje zestaw wytycznych, definiując pojęcie bezrobocia jako “aktywne poszukiwanie pracy przez osoby niezatrudnione, które są dostępne do [pracy]”, a potencjalną siłę roboczą jako odnoszącą się do “osób niezatrudnionych, które wyrażają zainteresowanie [pracą], ale dla których istniejące warunki ograniczają ich aktywne poszukiwanie pracy lub dostępność” (ILO, 2018). Aby zaoferować jeszcze dokładniejszą definicję i właściwą kategoryzację, ta sama organizacja oferuje nam trzy kryteria wskazówek, które rozszerzają obszar bezrobotnych na osoby, które nie pracują, aktywnie poszukują pracy (w ciągu ostatnich 4 tygodni) i dostępności czasowej, odnosząc się do tego, czy dana osoba jest gotowa do pracy, czy nie.
Ponadto, przy wyjaśnianiu spójności NEET, istnieje siedem podkategorii, które należy wziąć pod uwagę, aby lepiej zrozumieć i pomóc młodzieży znajdującej się w trudnej sytuacji. Krótkotrwale bezrobotni mają najwyższy odsetek, 29,8% NEETS, składający się z młodych ludzi, którzy nie pracowali w ciągu ostatniego roku, a długotrwale bezrobotni zajmują drugie miejsce z 22%, składającymi się z osób, które były bez pracy przez ponad rok. W ramach podkategorii możemy również znaleźć osoby, które nie są w stanie pracować z powodu obowiązków rodzinnych (15,4%, głównie kobiety i inni dorośli z różnymi niepełnosprawnościami), osoby niebędące w trudnej sytuacji (12,5%), co oznacza młodych ludzi robiących sobie przerwę w pracy lub artystów, osoby powracające do pracy (7,8%, które wkrótce opuszczą grupę NEET), osoby chore i niepełnosprawne (6,8%) oraz osoby zniechęcone (5,8%, które przestały szukać pracy, ponieważ uważają, że nie ma dla nich możliwości) (raport Eurofound 2016). Niemniej jednak, przedłużająca się nieobecność w miejscu pracy jest uważana za bardziej ryzykowną, prowadzącą do braku zaangażowania, a nawet wykluczenia społecznego, narażając ich na trudności finansowe i zły stan zdrowia psychicznego, a nawet depresję. Przyczyny tego zjawiska są bardzo różne dla obu stron, zarówno pracodawcy, jak i pracownika. Pierwsza strona zarzuca brak umiejętności nabytych przez młodych dorosłych, nawet po ukończeniu edukacji, słabą komunikację lub umiejętności rozwiązywania problemów, a nawet umiejętności pracy zespołowej. Druga strona oskarża mieszankę czynników, które utrudniają im perspektywy zatrudnienia, takich jak życie w gospodarstwie domowym o niskich dochodach, a tym samym brak możliwości inwestowania w edukację, gospodarstwo domowe z jednym rodzicem, życie na obszarach wiejskich, gdzie perspektywy są ograniczone, a nawet niepełnosprawność. Raport Eurofound, Mapping Youth Transitions in Europe (2014) wyjaśnia relację między stronami, która jest znacznie zmieniona w Europie Południowej, obwiniając brak równowagi gospodarczej, podwójne rynki pracy oraz system edukacji i szkoleń, który nie oferuje wystarczającego doświadczenia praktycznego i zaangażowania ze strony pracodawcy. Różnica między wskaźnikiem NEET w północnej i południowej części Europy jest również przypisywana modelowi edukacyjnemu. Najbardziej płynne i najszybsze przejście ze szkoły do pracy można zaobserwować w krajach takich jak Niemcy czy Austria oraz w krajach północnych, które przyjmują programy praktyk zawodowych, w których młodzi ludzie mogą łączyć szkołę z wczesnymi doświadczeniami na rynku pracy lub uczyć się zawodu z pierwszej ręki, jak ma to miejsce w przypadku szkół zawodowych.
Z drugiej strony, model teoretyczny przyjęty przez Europejczyków Wschodnich, w tym Rumunię, oraz model śródziemnomorski stanowią wyzwanie na drodze młodego człowieka do dorosłości i niezależności finansowej. Tak więc poziom wykształcenia ma wpływ na stopę bezrobocia wśród młodych ludzi, ale większy wpływ ma jakość otrzymanej edukacji i szkoleń. W związku z tym młodym ludziom z niskimi, słabymi lub żadnymi kwalifikacjami trudno jest z powodzeniem wejść na rynek pracy i czasami mogą utknąć na nisko płatnych stanowiskach z niewielkimi perspektywami na przyszłość, zwłaszcza w czasach kryzysu finansowego i gospodarczego. Tak więc, w kontekście społeczno-ekonomicznym, NEET stanowią poważny problem, ponieważ brak aktywności ekonomicznej po osiągnięciu dorosłości przez nastolatka może prowadzić do różnych poziomów bliznowacenia zatrudnienia, co jest powodem, dla którego ich integracja na rynku pracy lub w systemie edukacyjnym zajmuje wysokie miejsce w agendzie państw UE. Według Eurostatu, w ubiegłym roku stwierdzono, że odsetek NEETs wyniósł 10,9% w UE27, przy czym najwyższy odsetek odnotowano w Rumunii (19,8%), na drugim miejscu znalazły się Włochy (18,0%), a na trzecim Grecja (15,2%), podczas gdy po przeciwnej stronie mamy Szwecję i Holandię, które plasują się najniżej z zaledwie 4,9% i 4,0%.
III. Koszty ekonomiczne i społeczne
Wykres 1: Młodzi ludzie niepracujący, niekształcący się ani nieszkolący się (NEET), według obywatelstwa
Źródło: Eurostat kod EDAT_LFSE_23
Wiele badań pokazuje, że istnieje rzeczywisty związek między edukacją, bezrobociem i gospodarką danego kraju. Kraj o wysokiej stopie bezrobocia będzie musiał stawić czoła, między innymi, utracie produkcji, co oznacza, że osoby, które nie mogą znaleźć pracy, nie są w stanie wnieść wkładu w gospodarkę kraju, co prowadzi do utraty potencjalnej produkcji i zmniejszenia inwestycji (Jahan i Mahmud, 2013). Prowadzi to do zmniejszenia wydatków konsumpcyjnych, ponieważ ludzie mają mniejszy dochód do wydania, co skutkuje zmniejszeniem zagregowanego popytu, co zmusi wiele firm do odroczenia inwestycji i ogólnie zwiększa ryzyko recesji. Wszystko to prowadzi do zmniejszenia wpływów podatkowych i zwiększenia wydatków rządowych, ponieważ wysoka stopa bezrobocia zmniejsza wpływy z podatków bezpośrednich i pośrednich, ponieważ ludzie nie płacą do systemu, ale zwiększają wydatki na programy opieki społecznej, tym samym jeszcze bardziej obciążając system.
Związek między tymi trzema czynnikami: edukacją, bezrobociem i gospodarką również idzie wstecz, a stan gospodarki danego kraju może wpływać na stopę bezrobocia. Ekspert ekonomiczny Will Kenton wyjaśnia termin “histereza” na rynku pracy (Kenton, 2021), odnosząc się do kwestii bezrobocia i jego różnych form. Wyjaśnia, że histereza jest częścią kosztów recesji i ma długotrwały wpływ zarówno na gospodarkę, jak i na siłę roboczą, mówiąc, że po zwolnieniach (które mogą wystąpić z powodu recesji, naturalnego bezrobocia, postępu technologicznego lub bezrobocia strukturalnego), kiedy gospodarka odbija się, a firmy starają się ponownie zatrudniać, stopa bezrobocia nadal pozostaje wysoka. Jedną z przyczyn tego zjawiska jest fakt, że ludzie dostosowują się do niższego standardu życia i mogą nie być tak zmotywowani do powrotu do poprzedniego stanu, a ponadto firmy mogą niechętnie zatrudniać i wolą wymagać więcej od pozostałej siły roboczej lub inwestować w technologię.
Naukowcy używają dwóch terminów, odnosząc się do kosztów NEET, młodych ludzi, którzy nie pracują, nie kształcą się ani nie szkolą. W 27 krajach UE panują ogólne obawy dotyczące rzeczywistych kosztów ponoszonych przez młodych ludzi, którzy nie są zatrudnieni lub nie uczą się, co wpływa na ich krótko- i długoterminowe perspektywy zawodowe. Zidentyfikowano dwie ramy kosztów, z których pierwsza odnosi się do “finansów publicznych” i obejmuje systemy opieki społecznej i systemy pomocy społecznej, takie jak zasiłki dla bezrobotnych, zasiłki na opiekę nad dziećmi, wydatki na opiekę zdrowotną i wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych. Drugi, “całkowite koszty zasobów”, odnosi się do szacunków strat poniesionych przez gospodarkę w wyniku braku zaangażowania na rynku pracy, pochodzących z wydatków socjalnych wynikających z NEET, oprócz zasobów lub kosztów alternatywnych dla reszty społeczeństwa, takich jak dochody z niezależnej działalności, własnej produkcji konsumpcyjnej i prywatnych emerytur. Oba pokazują poważne konsekwencje, z jakimi musi zmierzyć się społeczeństwo, gdy wskaźnik NEET jest wysoki, oraz potrzebę podjęcia działań w celu ułatwienia i ułatwienia przejścia ze szkoły do pracy. (Raport Eurofound, 2015, Młodzi ludzie i młodzież NEET w Europie)
Bălan wyjaśnia, że w przypadku Unii Europejskiej całkowite koszty wynikające z niepowodzenia integracji grupy NEETs wyniosły w 2011 r. 153 mld euro, co oznacza 1,21% PKB UE, by w kolejnym roku wzrosnąć do 162 mld euro, co odpowiada 1,26% zagregowanego PKB, przy czym kraje takie jak Włochy wydały 34,9 mld euro lub Francja 21,3 mld euro. Rumunia wydała 2,135 mld euro. Euro w 2012 r., co stanowi 1,67% PKB, podczas gdy w krajach takich jak Niemcy, Dania czy Szwecja koszty generowane przez NEET, jako udział w PKB, wyniosły poniżej 0,6%. (Balan, 2016).
IV. Analiza NEET na podstawie danych statystycznych
1. Uczestnictwo w edukacji i szkoleniach
Według Eurostatu w latach 2002-2022 wskaźnik uczestnictwa młodych ludzi w kształceniu i szkoleniu (w tym NEET) odnotowywał stały wzrost, osiągając najwyższy poziom w 2022 r., 55,7% i spadek spowodowany pandemią w 2020 r. na poziomie 53,6% w porównaniu z rokiem poprzednim (2019) o 0,3 punktu procentowego. W 2021 r. odsetek ten wzrósł do 54,7%, co oznacza całkowity wzrost o 1,2 punktu procentowego w porównaniu z poprzednim rokiem pandemii. W Rumunii trend jest inny, począwszy od 2016 r. wskaźnik uczestnictwa młodych ludzi w edukacji i szkoleniach zaczął stopniowo rosnąć, osiągając w 2022 r. 48,2%. Przed 2016 r. wskaźnik ten wahał się, wykazując pewien stopień niepewności, jeśli chodzi o młodych ludzi i system edukacji. Od 2002 r. do ubiegłego roku Rumunia wykazała wzrost wskaźnika uczestnictwa o 12,8 p.p., co wskazuje na nowoczesną tendencję, zgodnie z którą coraz więcej młodych ludzi kontynuuje edukację.
Rysunek 2
Źródło: Obliczenia własne autora na podstawie danych Eurostatu EDAT_LFSE_18_custom_6125288
2. Wskaźnik wolnych miejsc pracy
Analizując stopę zatrudnienia i wzrost liczby ludności, należy wziąć pod uwagę kluczowy czynnik, jakim jest tempo tworzenia lub udostępniania nowych miejsc pracy. Wskaźnik wolnych miejsc pracy (Job Vacancy Rate – JVR) mierzy odsetek wszystkich wolnych stanowisk lub stanowisk, które wkrótce będą wolne i pomaga zaoferować dokładniejszy obraz tego, jak łatwo można wejść na rynek pracy. Dane te mogą być wykorzystywane do przewidywania bezrobocia w cyklach gospodarczych, ponieważ podczas recesji wskaźnik wakatów spada, ponieważ firmy próbują obniżyć koszty swojej siły roboczej, co prowadzi do wyższych stóp bezrobocia. Patrząc na dane oferowane przez Eurostat, zaraz po tym, jak pandemia uderzyła w kraje europejskie, wskaźnik ten zaczął spadać do 1,6% w UE-27, a w Rumunii do 0,7%. W kolejnych latach, gdy ludność zaczęła dostosowywać się do nowego rodzaju pracy, zdalnej lub nawet hybrydowej, udostępniono więcej miejsc pracy. Podczas gdy w Europie JVC rosło z tendencją wzrostową, co oznaczało więcej miejsc pracy lub nawet więcej możliwości, w Rumunii linia pozostaje w przybliżeniu liniowa, z niewielkim wzrostem o 0,2% w drugiej połowie 2021 r., by spaść pod koniec 2022 r. do 0,8%, co oznacza, że rynek pracy oferuje niewiele możliwości zatrudnienia dla ludności rumuńskiej.
Rysunek 3
Źródło: Obliczenia własne autora na podstawie danych Eurostatu JVS_Q_NACE
3. Stopa bezrobocia według poziomu wykształcenia
Poziom wykształcenia stanowi główny czynnik dla młodych ludzi przygotowujących się do wejścia na rynek pracy, a zwłaszcza do przyszłego życia zawodowego, z możliwością zapewnienia sobie pracy z przyzwoitym wynagrodzeniem i perspektywami dalszej kariery. Związek między zdobytym wykształceniem a poziomem bezrobocia można zobaczyć na poniższym wykresie, gdzie niższy poziom wykształcenia prowadzi do wyższych wskaźników bezrobocia. Osobom, które zdobyły wykształcenie na poziomie niższym niż średni, najtrudniej było wejść na rynek pracy w 2015, 2018 i 2021 r., co oznacza, że osoby bez szkolenia lub dalszego wykształcenia straciły pracę w pierwszej kolejności po uderzeniu pandemii w porównaniu z osobami, które uzyskały wykształcenie wyższe. Jednym z powodów może być fakt, że osoby bez wyższego wykształcenia lub szkolenia zwykle zajmują stanowiska niskiego szczebla ze względu na brak umiejętności lub konkretnych umiejętności, miejsca pracy można łatwo wyeliminować lub zastąpić nowymi technologiami. Te podstawowe stanowiska wymagają niewielkiego lub żadnego doświadczenia (mogą oferować szkolenia w miejscu pracy) i żadnego powiązanego wykształcenia, aby się zakwalifikować, chociaż w niektórych firmach nierzadko wymaga się od 1 do 3 lat doświadczenia. Zazwyczaj stanowiska te są uważane za najniższe w porównaniu do stanowisk średniego lub wyższego szczebla, a zatem są odpowiednio opłacane, chociaż mogą oferować pracownikom możliwość rozwoju umiejętności i doświadczenia.
Wykres 4: Stopa bezrobocia wśród młodzieży według poziomu wykształcenia
Źródło: Obliczenia własne autora na podstawie danych Eurostatu (YTH_EMPL_090)
4. NEETs i podział wiekowy
Podział wskaźnika NEETs na trzy główne grupy wiekowe pokazuje, jak stopa bezrobocia wzrasta wraz z wiekiem, stwierdzając, że przedłużająca się nieobecność na rynku pracy generuje efekt odstraszający i zmniejsza perspektywy zatrudnienia młodych ludzi. W 2021 r. stopa bezrobocia w UE-27 dla grupy w wieku 15-19 lat, która nie była zatrudniona, nie kształciła się ani nie szkoliła, wyniosła 8,4%, dla następnej grupy w wieku 20-24 lat stopa bezrobocia była wyższa o 9,9 p.p. i wyniosła 18,3%, a najwyższą stopę bezrobocia odnotowano w ostatniej grupie wiekowej 24-29 lat, gdzie stopa bezrobocia wyniosła 18,6%, co oznacza wzrost o zaledwie 0,3 p.p.. Ten sam trend można zaobserwować w poprzednich latach, z wyjątkiem roku 2022, kiedy pierwsza grupa wiekowa odnotowała odsetek 8,05%, przy wzroście o 8,9 punktu procentowego dla następnej grupy wiekowej na poziomie 16,9%, a ostatnia grupa wykazała spadek o 2 punkty procentowe na poziomie 14,9%, co pokazuje stopień wpływu, jeśli chodzi o reintegrację NEET na rynku pracy.
Rysunek 5
Źródło: Eurostat, kod EDAT_LFSE_23
5. NEET według płci
Innym ważnym elementem analizy tego wskaźnika jest stopień zatrudnienia kobiet i mężczyzn. Statystyki oferowane przez Eurostat pokazują, że nadal istnieje różnica między płciami, jeśli chodzi o stopień zatrudnienia na rynku pracy, wskaźnik NEET dla kobiet w 2022 r. w UE-27 był o 2,6 procent wyższy niż dla mężczyzn, różnica, którą można zaobserwować również w poprzednich latach. Różnica jest jeszcze większa w Rumunii, w tym samym roku różnica wynosiła 10,9%, pozostając mniej więcej na tym samym poziomie, z wyjątkiem lat poprzedzających 2014 r., kiedy różnica wynosiła około 6%, a najniższa była w 2011 r. i wynosiła 5,7%.
Rysunek 6
Źródło: Obliczenia własne autora na podstawie danych Eurostatu (SDG_08_20)
Narodowy Instytut Statystyki Rumunii (NIS) przedstawia następujące dane dotyczące całkowitego zatrudnienia w Rumunii w podziale na główne rodzaje działalności gospodarczej, pokazując nam, gdzie pracuje większość ludzi i jak zmieniały się te liczby, począwszy od roku 2019 do 2021 w ramach serii danych Tempo online. Dane pokazują, że sektorem o największej liczbie pracowników był sektor produkcyjny z 1 192 979 osobami, ale sektorem, który odnotował największy wzrost po pandemii (2020-2021) był sektor informacji i komunikacji, ze wzrostem o 5,51%, co pokazuje, jak bardzo pandemia zmieniła sposób, w jaki ludzie pracowali i studiowali. Kolejnym sektorem o najwyższym wzroście była opieka zdrowotna i pomoc społeczna, ze wzrostem o 4,18% w 2021 r. w porównaniu z rokiem poprzednim. Jednak sektorem, który odnotował spadek, był sektor wydobywczy, z 4,16% w tych samych latach referencyjnych. W Europie, w tych samych latach po Covid 19, dane Eurostatu pokazują, podobnie jak w przypadku Rumunii, że sektorem o największym wzroście liczby zatrudnionych jest informacja i komunikacja, 5,13%, ale na drugim miejscu znalazła się działalność związana z nieruchomościami, 4,04%, a na trzecim działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, 3,10%, podczas gdy spadek odnotowano tylko w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie o 1,64% (w Rumunii ten sam sektor odnotował spadek tylko o 0,54%).
V. Wpływ Covid-19 na młode pokolenie
12 lat po Wielkiej Recesji ludność stanęła w obliczu kolejnego zagrożenia gospodarczego, które nie tylko przyniosło wzrost stopy bezrobocia, ale także wstrząsnęło systemem medycznym, czego skutki są odczuwalne do dziś. W dniu 11 marca 2020 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła wybuch pandemii Covid-19 i wkrótce Europa zaczęła wdrażać środki ograniczające w celu ochrony ludności. Jednym z pierwszych ograniczeń, które wpłynęły na gospodarkę Europy, był zakaz podróżowania, który poważnie wpłynął na ten sektor, a później zaczęto zamykać całe sektory.
Wielu badaczy mówiło o społecznym wpływie Covid-19, który pojawił się wraz z blokadą, ale kryzys ten poważnie zmienił rynki pracy, zmuszając ludzi do przystosowania się do nowego i zdigitalizowanego sposobu pracy. Porównując trzeci kwartał 2019 r. z trzecim kwartałem 2020 r., wiele krajów w całej UE wykazało spadek wskaźnika zatrudnienia młodzieży, przy czym największy spadek odnotowano w krajach takich jak Litwa, Portugalia, Irlandia i Hiszpania, przekraczając nawet 5 punktów procentowych, podczas gdy kraje takie jak Węgry, Finlandia, Francja, Austria i Rumunia wykazały mniejszy spadek o około 2 punkty procentowe, co pokazuje, jak bardzo kraje starały się zmniejszyć skutki blokady dla populacji poprzez wdrażanie programów wsparcia wynagrodzeń (Eurostat, 2022).
Jak wspomniano wcześniej, młodsze pokolenie jest bardziej niestabilne, jeśli chodzi o wahania na rynku pracy, zazwyczaj jako ostatnie wchodzi na rynek pracy i jako pierwsze z niego odchodzi, a wszystko to w połączeniu z kryzysem zdrowotnym i jego ogromnymi konsekwencjami ekonomicznymi, które muszą ponieść. Według ILO 2021 kryzys ten był szczególnie dotkliwy dla populacji młodzieży, wpływając na nią w trzech głównych punktach: po pierwsze, przerwał młodemu pokoleniu studia, a przerwa w edukacji lub szkoleniu przynosi długoterminowe skutki, po drugie, utrudnił młodym osobom poszukującym pracy i nowym pracownikom znalezienie pracy, a po trzecie, pandemia przyniosła nie tylko utratę pracy, ale także obniżenie dochodów, wraz z pogorszeniem jakości zatrudnienia.
Eurostat pokazuje, że w 2020 r., ze względu na wpływ Covid-19, stopa bezrobocia w kategorii NEET wzrosła o 1,4 punktu procentowego w porównaniu z rokiem poprzednim i wykazała niewielką poprawę w 2021 r., odnotowując spadek bezrobocia o 0,3 punktu procentowego (wykres 9). Inna ważna analiza pokazuje odsetek młodych ludzi pracujących w różnych sektorach, pokazując stopień, w jakim zostali dotknięci pandemią. Według raportu Eurofound, Wpływ Covid-19 na młodych ludzi w UE, 2021, sektorem o największym odsetku zatrudnionych młodych ludzi było zakwaterowanie i usługi gastronomiczne (13%), a ponieważ sektor ten został najbardziej dotknięty, podróże, turystyka, gastronomia zostały ograniczone, a nawet zamknięte, co prawdopodobnie doprowadziło do utraty miejsc pracy. Kolejnymi sektorami o wysokim odsetku zatrudnienia młodzieży były handel hurtowy i detaliczny oraz opieka zdrowotna i pomoc społeczna, oba na poziomie 11%, i one również odnotowały zmiany w działalności, ale mniej prawdopodobne jest, że spowodują utratę pracy wśród młodego pokolenia. Kolejnym sektorem, w którym młodzi ludzie zostali dotknięci, była sztuka, rozrywka i rekreacja (10%) i tutaj również ucierpieli z powodu ograniczeń, ponieważ nałożono środki dystansowania społecznego. Jak wspomniano wcześniej, młodzi ludzie są bardziej podatni na zmiany gospodarcze, a biorąc pod uwagę nałożone ograniczenia i sektory dotknięte pandemią Covid-19, które mają najwyższy wskaźnik zatrudnienia młodzieży, jasne jest, że byli oni narażeni na największe ryzyko utraty pracy, co doprowadziło do utraty niezależności, zmuszając ich do polegania na wsparciu finansowym rodzin.
Rysunek 7
Źródło: Eurostat – Młodzi ludzie niepracujący ani niekształcący się i nieszkolący się (NEET), Europa, kod EDAT_LFSE_23
VI. Kroki w kierunku lepszej przyszłości młodzieży NEET
Przez ponad trzy dekady Unia Europejska była aktywnie zaangażowana w proces oferowania poradnictwa i możliwości uczenia się dla tych wrażliwych kategorii społecznych poprzez opracowywanie różnych programów i wdrażanie polityk dla innych krajów w Europie. Środki te mają na celu zwiększenie wskaźnika uczestnictwa młodych ludzi w edukacji i zatrudnieniu. Z tego powodu pojawił się termin “mobilność edukacyjna w dziedzinie młodzieży”, który pomógł młodym ludziom poprzez programy wymiany przemieszczać się między krajami, w Europie i poza nią, w formalnych i pozaformalnych warunkach uczenia się, promując międzykulturowe uczenie się i integrację. (Briga, 2018) Pierwsza inicjatywa Unii Europejskiej w sektorze młodzieżowym rozwinęła się pod koniec lat 80. poprzez programy wymiany młodzieży, takie jak Erasmus w 1887 r. i Młodzież dla Europy w 1988 r., jak określono w Traktacie o Unii Europejskiej, podpisanym w Maastricht w 1992 r., art. 126 § 2, który stanowi, że działania Wspólnoty powinny mieć na celu “sprzyjanie rozwojowi wymiany młodzieży i wymiany instruktorów społeczno-oświatowych” (Traktat o Unii Europejskiej został podpisany w Maastricht w dniu 7 lutego 1992 r. i wszedł w życie w dniu 1 listopada 1993 r.)
Innym przykładem takich działań jest Europejska Fundacja Młodzieży (EYF), która została założona w 1972 roku przez Radę Europy w celu oferowania pomocy edukacyjnej i finansowej młodemu pokoleniu poprzez konkretne i ukierunkowane działania. Fundacja ta ma roczny budżet w wysokości 3,8 mln euro (składający się z wkładu każdego państwa członkowskiego Rady Europy, do którego można dodać dobrowolne składki z poszczególnych państw). W 2021 r. łączna dotacja w wysokości 3 616 200 euro została przekazana 134 organizacjom młodzieżowym, które pomogły wesprzeć krajowe i lokalne działania, które ostatecznie dotarły do osób pracujących z młodzieżą i liderów, poprawiając ich pracę, dobre praktyki i łagodząc skutki pandemii Covid-19. Od ubiegłego roku, zgodnie z raportem Europejskiej Fundacji Młodzieży, liczba organizacji zajmujących się rozwojem młodzieży zarejestrowanych w EYF wzrosła o 7%, zarówno wśród lokalnych, jak i krajowych organizacji pozarządowych. (Europejska Fundacja Młodzieży, 2021).
Później w 2007 r. rozpoczął się program “Młodzież w działaniu”, kolejny program ukierunkowany na budowanie tożsamości i dzielenie się kulturą wśród młodzieży. Aby zwalczyć negatywne skutki pandemii, zatwierdzono większy budżet w celu zwiększenia inwestycji w młode pokolenie, wynoszący 1 835,3 mld euro, wraz z pakietem naprawczym “Next Generation EU” (2021-2023). Jeden z filarów “Make it strong” ma na celu zachęcenie młodych ludzi do podjęcia nauki i technologii, ukierunkowując nowe pokolenia na cyfrowe miejsca pracy przyszłości, a nawet oferując dotacje i pożyczki młodym przedsiębiorcom, ponieważ czasami problem bezrobocia nie leży po stronie młodych ludzi próbujących wejść na rynek pracy, ale po stronie jakości i warunków miejsc pracy dla nich dostępnych. Problem bezrobocia nie może być rozwiązany wyłącznie poprzez rozpoczęcie studiów wyższych, ale poprzez tworzenie miejsc pracy, ponieważ nowe technologie i wysoce zdigitalizowany świat zarówno rozwijają, jak i niszczą definicję pracy. Dlatego też obecna polityka powinna mieć na celu oferowanie ludziom zestawu umiejętności wymaganych do zapewnienia im stabilnego dochodu i perspektyw rozwoju (ILO, 2016).
Fundusz Gwarancji dla Młodzieży powstał w 2013 r. jako odpowiedź na wzrost wskaźnika NEET, aby pomóc młodym ludziom w powrocie do edukacji, szkolenia lub zatrudnienia. Według raportu Eurofound, Exploring the diversity of NEETs, Fundusz Gwarancyjny dla Młodzieży opiera się na trzech głównych wymiarach. Pierwszym z nich jest wczesna aktywizacja, co oznacza, że młodzi ludzie otrzymują pomoc w uniknięciu bierności zawodowej w ciągu czterech miesięcy od uzyskania statusu bezrobotnego lub zakończenia formalnej edukacji, zmniejszając w ten sposób blizny wynikające z długotrwałego braku zaangażowania. Krótko- i długoterminowe interwencje stanowią połączenie długoterminowych reform z natychmiastowymi środkami w celu zaspokojenia potrzeb młodych ludzi. Zindywidualizowane i zintegrowane podejście do wsparcia ma na celu ułatwienie powrotu do zatrudnienia, edukacji lub szkolenia poprzez wysokiej jakości oferty pracy, praktyki, staże lub dalszą edukację. Przydzielony budżet z Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych wyniósł 6,4 mld euro na lata 2014-2022, dodając zasoby krajowe.
VII. Wnioski
Młodzież NEET reprezentuje zróżnicowaną i heterogeniczną grupę ludzi, której nie można po prostu uchwycić za pomocą wskaźnika zatrudnienia i bezrobocia. Co więcej, wskaźnik ten ma ogromne znaczenie dla organów zarządzających, ponieważ ma tak duży wpływ na gospodarkę kraju, ponieważ wszyscy NEET nie są w stanie gromadzić kapitału ludzkiego z powodu ich nieobecności na rynku pracy i w systemie edukacji, co może ostatecznie prowadzić do blizn w zatrudnieniu, przyszłych konsekwencji finansowych, a zwłaszcza kosztów w ramach programów pomocy społecznej. Statystyki wykazały, że stopa bezrobocia wśród młodych i wrażliwych osób jest silnie powiązana z modelem edukacyjnym, przy czym wyraźnie odczuwalna jest różnica między modelem skandynawskim opartym na praktykach zawodowych i szkoleniach, a modelem wschodnim opartym bardziej na zdobywaniu wiedzy teoretycznej, który nie może zaoferować umiejętności i praktyk potrzebnych do pomyślnego wejścia na rynek pracy. To, wraz z innymi czynnikami, takimi jak tło emigracyjne, stan ekonomiczny kraju, stopień uczestnictwa w edukacji, może prowadzić do wysokiego bezrobocia. Pandemia Covid-19 przyniosła wzrost wskaźnika NEET, szczególnie w sektorach, w których młodzi ludzie byli w większości zatrudnieni, ale gdy ograniczenia zaczęły ustępować, ludność zaczęła dostosowywać się do nowego i zdigitalizowanego sposobu pracy i nauki, a przy pomocy programów finansowanych przez Unię Europejską, mających na celu reintegrację, dzielenie się kulturą i ponowne wejście na rynek pracy i system edukacji, możliwe było złagodzenie przejścia ze szkoły do pracy.
Odniesienia
1. Balan Mariana, 2016, Konsekwencje gospodarcze i społeczne wywołane przez młodzież Neet
2. Briga Elisa, maj 2018, Learning mobility in the field of youth, pełny artykuł: https://pjp-eu.coe.int/en/web/youth-partnership/learning-mobility/-/asset_publisher/n6SpjB4sOp1q/content/european-conference-framework-quality-and-impact-of-young-europeans-learning-mobility-
3. Raport Eurofound, 2014, Mapping Youth Transitions in Europe, Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg
4. Raport Eurofound 2016, Exploring the diversity of NEETs, Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg
5. Sprawozdanie Eurofound, 2021, Wpływ COVID-19 na młodych ludzi w UE, Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg
6. Europejska Fundacja Młodzieży, sprawozdanie roczne 2021
7. Eurostat, 2022 – COVID-19 silnie wpłynął na zatrudnienie młodych ludzi, pełny artykuł: https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/ddn-20220331-1
8. Międzynarodowa Organizacja Pracy 2015, Co oznacza NEETs i dlaczego pojęcie to jest tak łatwo błędnie interpretowane?
9. Międzynarodowa Organizacja Pracy, 2018, Pomiar bezrobocia i potencjalnej siły roboczej w badaniach siły roboczej
10. Międzynarodowa Organizacja Pracy, 2021, Aktualizacja dotycząca wpływu kryzysu COVID-19 na rynek pracy młodzieży
11. Will Kenton, 2021, Histereza: Definicja w ekonomii, rodzaje i przykłady, pełny artykuł https://www.investopedia.com/terms/h/hysteresis.asp
14. Massimiliano Mascherini, 2015, Young people and NEETs in Europe: First findings, Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy, pełny artykuł: https://movendi.ngo/wp-content/uploads/2015/03/NEET-and-youth-unemployment.pdf
15. Narodowy Instytut Statystyki Rumunii (NIS), link: http://statistici.insse.ro:8077/tempo-online/#/pages/tables/insse-table
16. Sarwat Jahan i Ahmed Saber Mahmud, 2013, What is the Output Gap?, pełny artykuł: https://www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/2013/09/basics.htm
17. Traktat o Unii Europejskiej został podpisany w Maastricht 7 lutego 1992 r. i wszedł w życie 1 listopada 1993 r., Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich (OJEC). 29.07.1992, nr C 191. [s.l.]. ISSN 0378-6986. “Traktat o Unii Europejskiej”, s. 1, link do traktatu: https://www.cvce.eu/content/publication/2002/4/9/2c2f2b85-14bb-4488-9ded-13f3cd04de05/publishable_en.pdf
