Polska 20 lat w Unii Europejskiej: Jak kraj zmienił się gospodarczo

Jan Normann – Uniwersytet Wrocławski

Jan Normann jest studentem trzeciego roku studiów licencjackich na Uniwersytecie Wrocławskim na kierunku Europeistyka. Od marca odbywa staż w Blue Europe, pełniąc funkcję Public Relations Intern. Jan jest również zaangażowanym członkiem Forum Młodych Dyplomatów w Polsce i aktywnie działa w uniwersyteckim stowarzyszeniu akademickim Project Europe. Jest organizatorem ważnych wydarzeń, takich jak niedawne debaty przedwyborcze do Parlamentu Europejskiego. Jego doświadczenie międzynarodowe obejmuje roczny pobyt w ramach programu Erasmus+ na Uniwersytecie Ben-Guriona w Beer Sheva w Izraelu oraz pracę jako asystent Konsula Honorowego RP w Jerozolimie Zeeva Barana. Uczestniczył w międzynarodowym zespole badawczym badającym wpływ obcych mocarstw na wybory w krajach europejskich za pośrednictwem platform mediów społecznościowych w 2023 roku. Jan odbył również staż w Instytucie Kultury Polskiej w Paryżu i uczestniczył w tygodniowym kursie poświęconym Ukrainie w Covilhã w Portugalii. Jego głównym zainteresowaniem jest dyplomacja, w szczególności stosunki między UE a Bliskim Wschodem.

1. Krótkie historyczne tło sytuacji Polski przed przystąpieniem do Unii Europejskiej.

Przed przystąpieniem do Unii Europejskiej, Polska przechodziła burzliwy okres przejścia politycznego i gospodarczego. Lata 1952-1970 charakteryzowały się antagonistycznymi i konfliktowymi relacjami ze Wspólnotami Europejskimi, które polskie władze postrzegały jako „reakcyjno-burżuazyjny” twór będący politycznym i gospodarczym ramieniem NATO. Polska, będąc częścią bloku wschodniego, była silnie zintegrowana z Związkiem Radzieckim i jego strukturami satelickimi, co skutkowało izolacją od krajów zachodnich i uniemożliwiało poważne rozmowy na temat integracji z Europą Zachodnią. Sytuacja zaczęła się zmieniać w latach 70., kiedy Polska pod rządami Edwarda Gierka rozpoczęła stopniowe ocieplanie relacji z Zachodem, choć pełna normalizacja stosunków z Europą Zachodnią nastąpiła dopiero po zmianach politycznych pod koniec lat 80^[1].

Transformacja systemowa, która rozpoczęła się w Polsce w 1989 roku, była kluczowa dla dalszych kroków w kierunku członkostwa w UE. Po upadku komunizmu, Polska intensywnie dążyła do integracji ze strukturami zachodnimi, widząc w tym gwarancję stabilności politycznej i gospodarczej. W latach 90. Polska konsekwentnie realizowała politykę dostosowawczą, podejmując szereg reform mających na celu spełnienie kryteriów członkostwa w UE. Proces ten obejmował przyjęcie „Strategii Integracji Narodowej” oraz „Krajowego Programu Przygotowania do Członkostwa w UE”. Te kroki były niezbędne do dostosowania polskiego prawa, gospodarki i administracji do standardów unijnych^[2]. Intensywnie rozwijano również kontakty dyplomatyczne i współpracę na wielu poziomach, co ostatecznie zaowocowało pełnym członkostwem w UE 1 maja 2004 roku.

Polska stanęła także przed wieloma wyzwaniami wewnętrznymi, w tym transformacją gospodarczą, która wymagała przejścia z gospodarki centralnie planowanej na gospodarkę rynkową. Proces ten był bolesny i wymagał restrukturyzacji wielu sektorów przemysłowych, prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych oraz reformy systemu finansowego. Jednak te zmiany były niezbędne, aby Polska mogła konkurować na jednolitym rynku europejskim. Ponadto Polska musiała dostosować swoje ustawodawstwo do „acquis communautaire”, czyli zbioru prawa UE, który obejmował szeroki zakres dziedzin, od ochrony środowiska po prawa konsumentów. Te wysiłki reformatorskie i dostosowawcze były kluczowe, aby zapewnić, że Polska nie tylko dołączy do UE, ale także skutecznie funkcjonuje w jej strukturach od pierwszego dnia członkostwa.

Jednym z kluczowych wydarzeń na drodze do integracji europejskiej było podpisanie Układu Europejskiego w 1991 roku, który ustanowił stowarzyszenie między Polską a Wspólnotą Europejską. Traktat otworzył drogę do liberalizacji handlu i zbliżenia gospodarczego z krajami Europy Zachodniej. Polska, dążąc do wzmocnienia swojej pozycji w procesie integracji, wprowadziła liczne reformy gospodarcze i polityczne, które obejmowały liberalizację rynku, prywatyzację przedsiębiorstw państwowych i reformę systemu prawnego. Znaczącym krokiem było również wprowadzenie reformy samorządowej, której celem była decentralizacja władzy i wzmocnienie struktur lokalnych. W 1994 roku Polska formalnie złożyła wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej, co zapoczątkowało intensywny proces negocjacyjny, który trwał prawie dekadę.

Okres przedakcesyjny był również czasem wzmożonej współpracy z państwami UE w różnych dziedzinach. Polska uczestniczyła w programach przedakcesyjnych takich jak PHARE, ISPA i SAPARD, których celem było wspieranie procesów dostosowawczych i modernizacyjnych^[3]. Te programy finansowe umożliwiły realizację wielu inwestycji infrastrukturalnych, środowiskowych i rolniczych, które przyczyniły się do poprawy jakości życia w Polsce i zwiększenia konkurencyjności gospodarki. W latach poprzedzających akcesję Polska przeprowadziła również intensywną kampanię informacyjną, mającą na celu zapoznanie społeczeństwa z korzyściami płynącymi z członkostwa w UE i przygotowanie obywateli do funkcjonowania w nowym, zintegrowanym środowisku europejskim.

2. Transformacja gospodarcza Polski w latach 90.

Polska przeszła znaczącą transformację gospodarczą w latach 90., która rozpoczęła się po upadku komunizmu w 1989 roku. W latach 1993-1995 gospodarka Polski wykazywała najwyższy wskaźnik wzrostu spośród krajów Europy Środkowej i Wschodniej, które przechodziły podobne transformacje polityczne. Produkt krajowy brutto (PKB) wzrastał odpowiednio o 3,8%, 5,0% i 6,5% w tych latach. Wysoka dynamika gospodarki była głównie wynikiem szybkiego wzrostu eksportu i inwestycji. Wzrost eksportu był imponujący – w pierwszych ośmiu miesiącach 1995 roku przychody z eksportu wyniosły 14 736 milionów dolarów, co stanowiło wzrost o 37,6% w porównaniu z tym samym okresem roku poprzedniego. Ponadto znacznie wzrosły również inwestycje, które w czerwcu 1995 roku były o 48,3% wyższe niż w czerwcu 1994 roku^[4].

Transformacja gospodarcza Polski jednak nie obyła się bez wyzwań i problemów. Jednym z głównych zagrożeń dla kontynuacji szybkiego wzrostu gospodarczego była redukcja konkurencyjności polskiej gospodarki oraz wzrost kosztów produkcji i cen krajowych. Pomimo szybkiego wzrostu, polska gospodarka napotykała bariery instytucjonalne, takie jak brak nowej konstytucji, która mogłaby stworzyć stabilne ramy dla dalszego rozwoju gospodarczego. Problemem były również kwestie związane z wysokim deficytem budżetowym i kosztami obsługi długu publicznego, które znacznie ograniczały zdolność kraju do finansowania niezbędnych inwestycji i infrastruktury. Z kolei szybki wzrost rezerw walutowych, mimo pozytywnego wpływu na gospodarkę, nie przełożył się bezpośrednio na znaczący spadek inflacji, która nadal stanowiła poważne wyzwanie^[5].

Transformacja gospodarcza Polski w latach 90. kulminowała wprowadzeniem szeregu kluczowych reform mających na celu stworzenie stabilnej gospodarki rynkowej. Mimo że Polska osiągnęła znaczące wskaźniki wzrostu gospodarczego, takie jak wzrost PKB o 3,8%, 5,0% i 6,5% odpowiednio w latach 1993-1995, proces ten napotykał wiele wyzwań. Bariery instytucjonalne, takie jak brak nowej konstytucji i silna pozycja sektora nierynkowego, utrudniały pełne wdrożenie zasad gospodarki rynkowej. Pomimo wysokiej inflacji i deficytu budżetowego, Polska zdołała zgromadzić znaczne rezerwy walutowe, które we wrześniu 1995 roku wyniosły 12 miliardów dolarów^[6].

Pod koniec lat 90. transformacja gospodarcza przyniosła pewne sukcesy, takie jak wzrost eksportu i inwestycji, ale wiele problemów pozostało nierozwiązanych. Osłabienie konkurencyjności polskiej gospodarki, zbyt wolny spadek inflacji i niewystarczająca skłonność do inwestowania stanowiły poważne zagrożenia dla dalszego wzrostu gospodarczego. Utrzymanie tempa wzrostu gospodarczego wymagało bardziej konsekwentnej polityki transformacyjnej, skoncentrowanej na pełnym wdrożeniu zasad gospodarki rynkowej i stabilizacji makroekonomicznej. W rezultacie, mimo że Polska poczyniła znaczące postępy, transformacja gospodarcza nie była jednolitym i płynnym procesem. Wymagał on wciąż dalszych reform i dostosowań.

Źródło: Note on Poland’s political and economic situation and its relations with the European Union with a view to accession: https://www.europarl.europa.eu/enlargement/briefings/12a3_en.html.

3. Stan polskiej gospodarki w momencie przystąpienia do Unii Europejskiej

W momencie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w maju 2004 roku, stan polskiej gospodarki charakteryzował się mieszanką wyzwań i optymistycznych prognoz wzrostu. Przed przystąpieniem do UE, Polska przeszła znaczącą transformację gospodarczą, napędzaną liberalizacją handlu i inwestycji, a także reformami strukturalnymi. W latach 1997-2005, wskaźnik wzrostu PKB wynosił średnio około 3,9% rocznie, co wskazywało na stabilny rozwój gospodarczy. W pierwszych latach członkostwa w UE, Polska utrzymywała solidny wskaźnik wzrostu gospodarczego wynoszący średnio 4,2% rocznie w latach 2004-2005, co plasowało ją jako szybko rozwijającą się gospodarkę w UE^[7].

Jednak mimo pozytywnej trajektorii wzrostu, Polska borykała się z kilkoma przeszkodami gospodarczymi. Kraj zmagał się z wysokim bezrobociem, które w momencie przystąpienia wynosiło około 20%, co odzwierciedlało poważne problemy strukturalne na rynku pracy^[8]. W rezultacie wiele osób żyło na niższym standardzie życia. Ponadto PKB per capita Polski wynosiło tylko około 40,1% średniej UE-15 w 1997 roku, co podkreślało nierówności gospodarcze, które wymagały rozwiązania. Pomimo tych wyzwań integracja Polski z UE przyniosła znaczące korzyści, w tym dostęp do funduszy strukturalnych, które pomogły sfinansować kluczowe projekty infrastrukturalne i wspierały konwergencję gospodarczą z Europą Zachodnią. Członkostwo w UE stymulowało również bezpośrednie inwestycje zagraniczne, co dodatkowo wzmocniło rozwój gospodarczy Polski i integrację z jednolitym rynkiem.

Innym ważnym czynnikiem był handel, którego wskaźnik przeszedł długą ewolucję od czasów transformacji do momentu przystąpienia do Unii Europejskiej. Droga Polski do członkostwa zaczęła się na długo przed oficjalnym przystąpieniem w 2004 roku. Wszystko zaczęło się od Układu Europejskiego w 1991 roku, który stworzył podstawy dla wolnego handlu z UE. Do 1993 roku traktat zniósł już wiele ceł, umożliwiając swobodniejsze przemieszczanie się polskich towarów na rynki UE. Ten wczesny start pomógł znacznie zwiększyć eksport i import Polski już przed oficjalnym przystąpieniem do UE^[9].

W latach poprzedzających członkostwo w UE handel Polski z krajami UE szybko rósł. Do 2003 roku, tuż przed przystąpieniem do UE, eksport towarów i usług stanowił 33,4% PKB Polski, w porównaniu do 21,6% w 1994 roku. Podobnie import wzrósł do 35,9% PKB z 19,7%. Ten wzrost pokazał, jak bardzo polska gospodarka stała się bardziej otwarta i zintegrowana z UE. W latach 1999-2003 eksport do państw członkowskich UE wzrósł z 13,2% do 20,1% PKB^[10].

Pomimo początkowych obaw, że przystąpienie do UE może zaszkodzić polskiej gospodarce poprzez zwiększenie importu, stało się przeciwnie. Eksport rósł szybciej niż import. Do 2005 roku polski eksport wzrósł pięciokrotnie w porównaniu do poziomu z 1994 roku, osiągając 77,6 miliarda euro. Ten silny wzrost pomógł zmniejszyć deficyt handlowy kraju, który kurczył się przez sześć lat z rzędu do 2005 roku. Polska zaczęła nawet mieć dodatni bilans handlowy z UE, co oznaczało, że eksportowała więcej do UE niż importowała, podczas gdy pozostały deficyt dotyczył głównie krajów spoza UE^[11].

Przystąpienie do UE oznaczało również, że Polska przyjęła przepisy celne UE, które obniżyły cła na towary spoza UE. Zmiana ta zwiększyła import z krajów rozwijających się, a także doprowadziła do rekordowego wzrostu eksportu do miejsc takich jak Rosja i Ukraina. Polscy rolnicy początkowo obawiali się, że członkostwo w UE zaleje ich rynek importowaną żywnością, ale zamiast tego doprowadziło to do wzrostu eksportu polskiej żywności do UE^[12].

Ważnym aspektem jest status funduszy, które Polska uzyskała z UE. W 2004 roku Polska wniosła 1,4% do budżetu Unii Europejskiej, ale otrzymała 3,1% wydatków budżetowych, co sprawiło, że była beneficjentem netto z transferami netto w wysokości 1,7 miliarda euro, co stanowiło równowartość 0,75% dochodu narodowego brutto. Prognozy przewidywały znaczny wzrost funduszy unijnych w kolejnych latach, z oczekiwaniami na osiągnięcie 1,2% PKB w 2006 roku, 1,5% w 2007 roku i 3,25% w 2008^[13].

W ciągu pierwszych 24 miesięcy członkostwa w UE (maj 2004 – kwiecień 2006) Polska otrzymała 7,5 miliarda euro z budżetu UE, podczas gdy wpłaciła 4,6 miliarda euro, co dało pozytywny transfer netto w wysokości 2,8 miliarda euro. Programy pomocy przedakcesyjnej, takie jak Phare, ISPA i SAPARD, stanowiły 28,4% tych płatności, a fundusze na rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich stanowiły największy udział (26,9%). Pomimo dostępności tych funduszy, Polska napotkała poważne wyzwania w ich efektywnym wykorzystaniu. Początkowo tempo absorpcji było wolne z powodu zdecentralizowanego systemu zarządzania, suboptymalnej jakości legislacji, niewystarczających środków publicznych na współfinansowanie projektów i niedorozwiniętego systemu administracji publicznej. Do końca 2005 roku zakontraktowano tylko 50,7% przyznanych funduszy, a tylko 4,35% zostało wydanych. Jednak w 2006 roku nastąpiła poprawa, w tym złagodzenie przepisów i zwiększenie zdolności administracyjnych, co ułatwiło lepsze wykorzystanie funduszy unijnych^[14].

Opisując Polskę 20 lat po przystąpieniu do Unii Europejskiej, trudno jest wskazać wszystkie obszary, w których nastąpiły zmiany, ponieważ kraj wygląda zupełnie inaczej. Od wyglądu zwykłych ulic i autostrad po ogromne inwestycje i infrastrukturę. Przedstawiając stan polskiej gospodarki, należy wskazać kilka czynników.

Po pierwsze, po odliczeniu składek na rzecz UE, Polska otrzymała ponad 163 miliardy euro, czyli około 700 miliardów złotych^[15]. Ponadto od 2003 do 2022 roku, skumulowany PKB Polski wzrósł ponad dwukrotnie (o 109%). Tymczasem nominalny PKB wzrósł z 206 miliardów euro do 751 miliardów euro, a PKB per capita z 5400 euro w 2004 roku do 19 920 euro w 2023 roku. Nastąpił również niemal sześciokrotny wzrost eksportu towarów z 60 miliardów euro do 350 miliardów euro. Polska ma jedno z najniższych stóp bezrobocia w UE. Przez lata spadło ono z 19% do 3%. Luka dochodowa między Polską a Europą Zachodnią stale się zmniejsza. Pod względem PKB per capita w parytecie siły nabywczej w 2022 roku Polska wyprzedziła Grecję i Portugalię. Członkostwo w Unii Europejskiej oznacza również większe zaufanie ze strony inwestorów zagranicznych. Do końca 2022 roku całkowita wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce wyniosła 251,6 miliarda euro, z czego 86% pochodziło z państw UE. W latach 1993-2003 średni roczny napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych wynosił 4 miliardy euro. Ponadto w latach 2004-2022 wartość ta wzrosła prawie czterokrotnie do 15 miliardów euro. Między innymi bezpośrednie inwestycje zagraniczne przyczyniły się do wzrostu zatrudnienia, produktywności pracy i handlu zagranicznego Polski^[16].

4. Dlaczego Polska wyróżnia się na tle innych krajów Unii Europejskiej pod względem rozwoju gospodarczego: rynek pracy jako przykład.

Niewątpliwie jednym z największych sukcesów Polski w UE są postępy na rynku pracy. W ciągu dwudziestu lat członkostwa w Unii Europejskiej rynek pracy przeszedł znaczące przemiany. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, bezrobocie w Polsce w maju 2004 roku wynosiło aż 19,5%. Dziś najnowsze statystyki z marca pokazują, że spadło ono do 5,3%. Eurostat podaje jeszcze bardziej optymistyczny obraz, wskazując, że bezrobocie na koniec 2023 roku wynosiło 2,8%, a w marcu 2024 roku nieznacznie wzrosło do 2,9%. To drugie najniższe bezrobocie w całej Unii Europejskiej. Członkostwo Polski w UE przyniosło również znaczące podwyżki płac. W 2004 roku średnia miesięczna płaca brutto wynosiła zaledwie 2290 PLN. Do 2023 roku liczba ta wzrosła do 7155 PLN, co oznacza ponad trzykrotny wzrost w ciągu dwóch dekad^[17].

Ewolucję spadku bezrobocia w Polsce z 19% w 2004 roku do około 3% na początku 2024 roku można zobaczyć na poniższym wykresie.

Źródło: 20 lat razem. Polska w Unii Europejskiej, Główny Urząd Statystyczny.

Jest to również ważne, ponieważ wzrost liczby pracowników na rynku pracy pozytywnie odbija się na płacach w całym kraju, które rosną z roku na rok.

Sukces Polski jest zdecydowanie widoczny, gdy porównujemy statystyki z innymi państwami Unii Europejskiej. Według Eurostatu stopa bezrobocia w marcu 2024 roku wynosiła 2,9%, a Polska zajmowała – wraz z Czechami – pierwsze miejsce wśród krajów Unii Europejskiej z najniższą stopą bezrobocia. Dla porównania średnia w UE wynosiła 6%, a w strefie euro 6,5%^[18].

Ten trend jest obserwowalny od wielu lat, a poniższa statystyka z sierpnia 2023 roku jest dobrym przykładem:

Źródło: Statista.

Podsumowując, dane Eurostatu z kwietnia 2024 roku 024 roku potwierdzają, że polski rynek pracy wciąż jest w dobrej kondycji w porównaniu z innymi ppaństwństwami UEUE. Utrzymująca się bardzo niska stopa bezrobocia świadczy o silnym zapotrzebowaniu na pracowników i ograniczonych zasobach pracy.

5. Ocena Polski po 20 latach w Unii Europejskiej: Postępy i obecne wyzwania w wymiarze gospodarczym.

Członkostwo Polski w Unii Europejskiej miało bardzo znaczący wpływ na tempo wzrostu gospodarczego. W zależności od metody i danych użytych, różne badania wskazują, że członkostwo w Unii Europejskiej odpowiada za jedną trzecią do połowy wzrostu gospodarczego Polski w latach 2004-2023. Czynniki przyczyniające się do tego obejmują dostęp do jednolitego rynku UE, zagraniczne inwestycje przyciągnięte do Polski przez jej obecność w Unii oraz miliardy euro w funduszach europejskich. W latach 2004-2023 PKB per capita Polski wzrósł z 50% średniej UE do 80% średniej. Tempo wzrostu gospodarczego było trzecie najwyższe w Unii Europejskiej, po Irlandii i Malcie^[19].

Poniżej znajdują się dwa wykresy. Po lewej stronie pokazany jest wzrost udziału Polski w PKB Unii Europejskiej. Po prawej stronie przedstawiono wzrost PKB Polski na przestrzeni lat.

Źródło: 20 lat razem. Polska w Unii Europejskiej, Główny Urząd Statystyczny.

Ponadto w ciągu ostatnich 20 lat wartość eksportu z Polski do innych krajów UE wzrosła prawie sześciokrotnie – z 45 miliardów euro w 2004 roku do 262 miliardów euro w 2023 roku. Dzięki dostępowi do wolnego, bezcłowego rynku, Polska stała się jednym z czołowych dostawców wielu kluczowych produktów, takich jak kosmetyki, meble, baterie i części samochodowe. Polskie rolnictwo również może pochwalić się wysokim poziomem wzrostu eksportu. W 2002 roku, dwa lata przed przystąpieniem do Unii Europejskiej, importowaliśmy więcej żywności niż eksportowaliśmy. W ciągu ponad 20 lat sytuacja zmieniła się znacząco – w 2022 roku Polska eksportowała produkty rolno-spożywcze o łącznej wartości 47,6 miliarda euro, z czego większość trafiała do Unii Europejskiej. To dziewięć razy więcej niż w 2004^[20].

Warto dodać, że w ciągu ostatnich lat zostały stworzone nowe miejsca pracy dla tysięcy Polaków, a 5 milionów miejsc pracy funkcjonuje w Polsce dzięki eksportowi towarów i usług do reszty Unii Europejskiej. Dodatkowe miejsca pracy są również tworzone dzięki funduszom europejskim. Bezpośrednio dzięki nim powstało 325 tysięcy miejsc pracy, pośrednio 165 tysięcy, a kolejne 100 tysięcy dzięki wzrostowi popytu wynikającemu z wykorzystania funduszy unijnych – w sumie pozwoliło to na znalezienie pracy około 590 tysiącom Polaków^[21].

Od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, fundusze unijne odegrały kluczową rolę w rozwoju gospodarczym kraju. Do 2024 roku Polska otrzymała około 55,2 miliarda złotych na różne projekty wspierające przedsiębiorców, samorządy i innowacyjne inicjatywy. Programy takie jak Inteligentny Rozwój (IE OP) i Polska Wschodnia (EOP) umożliwiły rozwój innowacyjnych rozwiązań, co zwiększyło konkurencyjność polskich firm na rynkach międzynarodowych^[22].

W 2024 roku PARP (Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości) jest zaangażowana w realizację instrumentów wsparcia polityki spójności na lata 2021-2027 w ramach trzech programów krajowych: Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) (budżet PARP: 2,82 miliarda euro); Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego (FERS) (budżet PARP: 1,37 miliarda PLN); oraz Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW) (budżet PARP: 1,39 miliarda euro). Ponadto Agencja będzie oferować również fundusze inwestycyjne z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększenia Odporności – kompleksowego programu reform w odpowiedzi na kryzys pandemii. W ramach realizacji programów na lata 2021-2027 w tym roku (tj. 2024) planowane jest ogłoszenie 24 naborów na łączną kwotę dofinansowania prawie 4,80 miliarda PLN^[23].

Patrząc na wyzwania warto podkreślić, iż gospodarka polski w 2023 roku stanęła przed znacznymi problemami, wiązało się to ze wzrostem realnego PKB, który spadł gwałtownie do 0,2% z 5,3% w 2022 roku. Ponadto wysoka inflacja, zaostrzone warunki finansowania i zmniejszenie wsparcia dla gospodarstw domowych ograniczyły prywatną konsumpcję, mimo silnych warunków na rynku pracy i wzrostu płac. Eksport również spowolnił z powodu osłabionego popytu ze strony głównych partnerów handlowych. Jednak inwestycje wspierane przez silne wyniki finansowe firm i cykl wyborczy, dostarczyły pewnego wsparcia gospodarce. Inflacja osiągnęła szczyt na poziomie 18,4% (rok do roku) w lutym 2023 roku, ale złagodniała do 3,9% (rok do roku) do stycznia 2024 roku, wspomagana przez spadające ceny surowców, silniejszy złoty i poprawę łańcuchów dostaw^[24].

Patrząc w przyszłość przewiduje się, że wzrost gospodarczy Polski odbije się do 3% w 2024 roku i 3,4% w 2025 roku napędzany przez rosnącą konsumpcję prywatną z powodu spadającej inflacji, wzrostu płac i zwiększonych transferów rodzinnych. Reformy strukturalne i fundusze unijne mają dalej wspierać inwestycje. Jednakże presje inflacyjne mogą ponownie się pojawić w drugiej połowie 2024 roku z powodu przywrócenia VAT na podstawowe artykuły spożywcze i stopniowego wycofywania ograniczeń cen energii. Deficyt fiskalny ma pozostać wysoki na poziomie 5% PKB w 2024 roku, co jest wynikiem reform podatkowych, zwiększonych wydatków na obronność i wydatków związanych z wyborami. Oczekuje się, że wskaźniki ubóstwa będą spadać, chociaż gospodarstwa domowe w trudnej sytuacji pozostaną narażone na ryzyko z powodu długoterminowych redukcji w programach minimalnego dochodu^[25].

Na poniższym wykresie można zobaczyć prognozowany wzrost PKB Polski do 2028 roku.

Źródło: Statista.

6. Podsumowanie

Od momentu przystąpienia do Unii Europejskiej w 2004 roku Polska przeszła znaczącą transformację gospodarczą. W ciągu ostatnich dwóch dekad kraj ten osiągnął znaczące sukcesy, w tym podwojenie PKB, sześciokrotny wzrost eksportu i spadek bezrobocia z 19% do zaledwie 3% w 2024 roku. Członkostwo w UE zapewniło Polsce dostęp do znaczących funduszy strukturalnych, które wspierały rozwój infrastruktury, innowacji i modernizacji różnych sektorów gospodarki. Fundusze unijne, takie jak programy Inteligentny Rozwój i Polska Wschodnia, umożliwiły rozwój nowoczesnych rozwiązań i zwiększyły konkurencyjność polskich firm na rynkach międzynarodowych. Ponadto napływ inwestycji zagranicznych znacznie się zwiększył, co przyczyniło się do wzrostu zatrudnienia i produktywności.

Pomimo tych sukcesów Polska wciąż stoi przed wieloma wyzwaniami. Wzrost gospodarczy Polski spowolnił w 2023 roku, z PKB rosnącym zaledwie o 0,2%, w porównaniu do 5,3% w 2022 roku. Wysoka inflacja, zaostrzone warunki finansowania i zmniejszenie wsparcia dla gospodarstw domowych negatywnie wpłynęły na konsumpcję prywatną. Dodatkowo, agresja Rosji na Ukrainę wprowadziła geopolityczną niepewność, która wpłynęła na sytuację gospodarczą w regionie, zwłaszcza w zakresie eksportu i popytu zewnętrznego. W nadchodzących latach Polska będzie musiała kontynuować reformy strukturalne i skutecznie wykorzystać fundusze unijne, aby utrzymać stabilny wzrost gospodarczy i zwiększyć odporność na zewnętrzne ryzyka.

Z punktu widzenia osoby urodzonej i wychowanej w czasach Unii Europejskiej, mogę tylko wskazać, jakie korzyści płyną z życia tutaj. Jako student, program Erasmus dał mi niesamowity rozwój osobisty i akademicki, poznając ludzi z całej Europy, z którymi przyjaźnię się do dziś. Ponadto stan samego kraju, budynki, jakość życia z roku na rok coraz bardziej przypomina warunki w głównych państwach Europy Zachodniej. Dlatego oceniając 20 lat Polski w Unii Europejskiej, należy wskazać, że jest to najlepszy okres polityczno-gospodarczy w całej historii tego narodu.

Referencje

1. Willa, R. (2007), Droga do członkostwa w Unii Europejskiej–przykład Polski, Dialogi polityczne, no 8, p. 84-85. ↑
2. Ibidem, p. 93. ↑
3. Ibidem. ↑
4. Wilczyński, W. (1996). Wzrost gospodarczy a transformacja ustrojowa: Polska pod koniec lat 90-tych XX wieku, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, (1), 71-84. ↑
5. Ibidem. ↑
6. Ibidem. ↑
7. Balcerowicz, E. (2007). The Impact of Poland’s EU Accession on its Economy, Center for Social and Economic Research CASE report, p. 14-15. ↑
8. Statistics Poland, Unemployment rate 1994-2024, https://stat.gov.pl/en/topics/labour-market/registered-unemployment/unemployment-rate-1990-2024,3,1.html. ↑
9. Chruściel, M., & Kloc, K. (2013). Polska w Unii Europejskiej–proces akcesyjny i priorytety polskiej polityki w ramach UE, Stosunki Międzynarodowe i Polityka. ↑
10. Balcerowicz, E. (2007). The Impact of Poland’s EU Accession on its Economy. Center for Social and Economic Research CASE report, p. 18-19. ↑
11. Ibidem, p. 19. ↑
12. Ibidem. ↑
13. Ibidem, p. 24-26. ↑
14. Ibidem. ↑
15. Dobrze, że jesteśmy razem – 20 lat Polski w Unii Europejskiej, https://www.gov.pl/web/premier/dobrze-ze-jestesmy-razem. ↑
16. Ibidem. ↑
17. A. Baranowska-Skimina, Jak minęło 20 lat Polski w Unii Europejskiej?, eGospodarka.pl, https://www.egospodarka.pl/187424,Jak-minelo-20-lat-Polski-w-Unii-Europejskiej,1,39,1.html. ↑
18. GUS potwierdził nasze szacunki. Bezrobocie w kwietniu 2024 najniższe od 30 lat, https://www.gov.pl/web/rodzina/gus-potwierdzil-nasze-szacunki-bezrobocie-w-kwietniu-2024-najnizsze-od-30-lat. ↑
19. Skąd jest nasz wzrost gospodarczy?, https://polskawunii.pl/wzrost-gospodarczy. ↑
20. Ile mamy z eksportu do UE?, https://polskawunii.pl/eksport-do-unii. ↑
21. Ile miejsc pracy dzięki UE?, https://polskawunii.pl/miejsca-pracy. ↑
22. 20 lat Polski w UE. Fundusze Europejskie wspierają rozwój polskich firm, https://nto.pl/20-lat-polski-w-ue-fundusze-europejskie-wspieraja-rozwoj-polskich-firm/ar/c3-18534551 ↑
23. Ibidem. ↑
24. The World Bank in Poland, https://www.worldbank.org/en/country/poland/overview#3. ↑
25. Ibidem. ↑